Agresja to zamierzone działanie, którego celem jest wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty lub bólu. Czynności agresywne polegają na postępowaniu niezgodnym z normami i zasadami współżycia w grupie, społeczeństwie. Z tego punktu widzenia agresja jest rezultatem niewykształcenia pożądanych form zachowań lub wykształceniem zachowań niepożądanych. Za agresywne uznaje się dziecko, które: - wywołuje konflikty - bije inne dzieci - skarży się na nie - przezywa, przedrzeźnia, wyśmiewa, czyni złośliwe uwagi - niszczy lub uszkadza przedmioty - męczy zwierzęta - jest aroganckie w stosunku do dorosłych i rówieśników - brutalnie narzuca kolegom swoje zdanie, formy zabawy - w zachowaniu prezentuje wrogość, nienawiść do ludzi, zwierząt, przedmiotów itp. Oto kilka przykładów zachowań agresywnych: - Ktoś mnie przezywa lub obraża - reagowanie atakiem; - Widzę pająka - zabijam go; - Dziecko widzi nową zabawkę - popycha inne dziecko i wyrywa mu ją; - Ktoś mnie fizycznie atakuje - odpowiadam fizycznym atakiem; - Automat połknął moją monetę - kopię go, wstrząsam nim. W przypadku dzieci agresja często łączy się z brakiem posłuszeństwa. Przez agresję rozumie się działania, które powodują szkodzenie innym. Dzieci zazwyczaj przedstawiają dwie formy agresji: instrumentalną i wrogą. Zanika ona wraz z dorastaniem, i osiąganiem zachowań kompromisowych. Ta pierwsza występuje w dążeniu do osiągania czegoś upragnionego, jak na przykład: przedmiotu lub miejsca. Agresywne dziecko popycha, uderza swojego rówieśnika, ofiarę. Agresja wroga cechuje się sprawianiem bólu innej osobie, zarówno przez odwet, jak i sposób ustalania dominacji. Niestety ten rodzaj agresji niekoniecznie musi przechodzić wraz z wiekiem. W obu przypadkach agresja przejawia się częściej u chłopców niż dziewczynek i może się ona przejawiać biciem, popychaniem, obrażaniem, groźbą pobicia. Uzasadnić to można większą sprawnością fizyczną chłopców oraz wpływami kulturowymi i określić to można jako rodzaj agresji fizycznej. Agresja fizyczna zazwyczaj ustępuje miejsca agresji werbalnej. Werbalna objawia się wyzwiskami, obelgami, czy też awanturowaniem się. Ponadto istnieje także forma agresji zrytualizowanej, związana ściśle z kulturą różnych społeczeństw. Niektóre kultury są prawie całkiem pozbawione agresji, inne zaś od wieków borykają się z jej problemami i skutkami. Oglądanie przemocy w telewizji jest związane z agresją u młodych widzów. Nabywają oni pewne wzorce i następnie naśladują w relacjach międzyludzkich. Niestety ludzie dorośli są współautorami programów przesyconych agresją, brutalnością, bólem, to oni są głównymi sprawcami piętrzącej się agresji, która stała się bolączką końca dwudziestego wieku. Media, które z pełną tego świadomością osłabiają normy etyczne zakazujące krzywdzenia innego człowieka lub zwierzęcia, również przyczyniają się do zachowań agresywnych. Zakaz krzywdzenia innych jest powszechnym składnikiem systemów etycznych - w tym religii jak na przykład: chrześcijaństwa, islamu i buddyzmu - jednak społeczna norma zakazująca agresji nie zawsze w rzeczywistości funkcjonuje. Niestety często agresja prowadzi do spirali przemocy. Również tolerowanie agresji wzmacnia ten sposób zachowania. Sprzeciw oraz przeciwdziałanie agresji idzie z nią w parze. Dwa sposoby do walki z zachowaniami agresywnymi to rozładowanie napięcia oraz karanie. W przypadku dzieci, które przejawiają agresję powinno się je kontrolować i otoczyć szczególną opieką przez rodziców, wychowawcę klasy czy też pedagoga szkolnego. Szkoła, która uczestniczy w wychowaniu młodzieży jest podstawową instytucją wpływającą na rozwój właściwych zachowań. Organizowanie zajęć mających na celu rozwój zainteresowań dzieci jest drogą wyjścia od tego by telewizor i inne media nie miały wyłącznego wpływu na kształtowanie osobowości młodego człowieka. By agresja z jaką spotykają się młodzi ludzie w filmach, programach telewizyjnych, grach komputerowych była odbierana z krytyką wobec bezmyślnych jej twórców.

PAMIĘTAJ!!! Agresja powoduje dalszą agresję Dlatego nauczmy się negocjacyjnie rozwiązywać nasze konflikty

Opracowano na podstawie: Psychologia Rozwoju Człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka, Tom 2, red.: B. Harwas-Napierała i J. Trempała, Warszawa 2001. J. Strelau, Psychologia, Tom 3, Gdańsk 2000.